زیلو بافی هنر اصیل مردم یزد

زیلو بافی هنر اصیل مردم یزد! اصیل ترین هنر دست مردم یزد و میبد چیست؟ زیلو در لغت به چه معناست؟ منشأ زیلو بافی مربوط به کجاست؟ بهترین هنر دستباف ایرانیان باستان در یزد چیست؟

کسی نمی داند زندگی مردم یزد دقیقا از چه زمانی با صنایع دستی گره خورده است. اما شواهد تاریخی نشان می دهد که این مردم از دیرباز توجه هنرشناسان جهان را به خود جلب کرده اند.

از علل گوناگون گرایش مردم یزد به صنایع دستی می توان به شرایط خاص جغرافیایی، وضع معیشت و دور بودن از مرکز کشور اشاره کرد.

بسیاری از صنایع دستی یزد در طول سالیان و با تغییر سلایق مردم کشور و دنیا به دست فراموشی سپرده شده اند. با این اوصاف بازهم می توان هنر تاریخی مردم یزد را در بازار های این شهر به تماشا نشست. از جمله این صنایع مشهور زیلو می باشد.

با ما تا آخر این مطلب همراه باشید…

زیلو بافی هنر اصیل مردم یزد

■ زیلو چیست؟

زیلو در لغت:

زیلو (به انگلیسی: Zilou) نوعی زیرانداز و کف پوش دست بافت است که با نخ پنبه بافته می شود و به خاطر خنکی پنبه، مناسب منطقه کویری است.

زیلو شباهت زیادی به گلیم دارد؛ با این تفاوت که گلیم از پشم بافته می شود.

این زیرانداز هنر مردم شهر تاریخی میبد (یکی از شهرستان های یزد) است و محصولی قدیمی و تاریخی می باشد. ناصرخسرو در سفر نامه اش به ۵۰۰ کارگاه زیلوبافی اشاره می کند.

■ منشا بافت زیلو:

زیلو از زیرانداز ها و بافته های روستایی ایران است که در مناطق گرم ایران به ویژه یزد و میبد بافته می شود.

قدیمی ترین زیلوی بافته شده در ایران، زیلویی است که در سال ۸۰۸ هجری قمری بافته شده است.

زیلوبافی از صنایع دستی روستایی معمول در میبد است که تا چند سال قبل صدها خانوار از بافتن ان امرار معاش می کردند اما در حال حاضر تعداد اندکی از بافندگان سنتی این رشته در میبد باقی مانده اند.

☆ زیلو هرچند به ظاهر یک فرش نخی ساده است اما بررسی فنون و تکنیک بافت آن نشان می دهد که فرهنگی غنی در پس هر تار و پود آن نهفته است.

تفاوت زیلو با فرش

زیلو و فرش هر دو از بافته‌های سنتی ایرانی هستند، اما تفاوت‌های بنیادینی در جنس، ساختار، کاربرد و ارزش فرهنگی دارند. زیلو معمولاً از الیاف پنبه‌ای بافته می‌شود و بافت آن به‌صورت دوپودی و تخت است، به همین دلیل سطحی صاف و بدون پرز دارد. در مقابل، فرش از پشم، کرک یا ابریشم تهیه می‌شود و دارای بافت گره‌دار و پرزدار است که نرمی، ضخامت و لوکس بودن آن را رقم می‌زند.

از نظر طرح و رنگ، زیلو دارای نقوش هندسی ساده و سنتی است که اغلب در رنگ‌های محدودی مانند آبی، سفید یا سبز طراحی می‌شود. در مقابل، فرش‌ها به‌واسطه گره‌زنی و تنوع رنگ‌، می‌توانند دارای طرح‌های بسیار پیچیده و جزئیاتی هنری باشند؛ از جمله نقوش گل‌وبوته، شاه‌عباسی، ترنج یا شکارگاه.

در زمینه کاربرد، زیلو بیشتر در مناطق گرم و خشک مانند یزد، میبد و شهرهای کویری استفاده می‌شود و برای مساجد، حسینیه‌ها و خانه‌های سنتی بسیار مناسب است، زیرا سبک است، شست‌وشوی آسانی دارد و گردوغبار کمتری جذب می‌کند. فرش اما جنبه‌ای تزئینی و لوکس دارد و در خانه‌های شهری، به‌ویژه در فضاهای رسمی مانند اتاق پذیرایی و نشیمن کاربرد دارد. همچنین، فرش ایرانی یکی از مهم‌ترین کالاهای صادراتی و نماد فرهنگی ایران در سطح جهانی است.

از نظر اقتصادی نیز، زیلو معمولاً ارزان‌تر از فرش است، ولی برخی از زیلوهای دست‌بافت سنتی، به‌خصوص آثار قدیمی و موزه‌ای، ارزش فرهنگی و تاریخی زیادی دارند. فرش‌های دست‌باف به‌ویژه آن‌هایی که از ابریشم یا کرک ظریف تهیه شده‌اند، می‌توانند قیمت‌های بسیار بالایی داشته باشند و به‌عنوان سرمایه هنری نگهداری شوند.

♤ جالب است بدانید:

پس از تایید روسای قاره ها و بعد از رای گیری نهایی شورای جهانی صنایع دستی مستقر در کشور انگلستان، ثبت جهانی این هنر تایید شد.

زیلوی میبد با نظر مثبت شورای جهانی صنایع دستی و با تایید رؤسای قاره ها به ثبت جهانی رسید.

از این که مطلب ما را انتخاب کردید سپاس گذاریم و ممنون می شویم ما را در شبکه اجتمایی اینستاگرام دنبال و همراهی نمایید.