چرا فرش را در خانه نشوییم؟! چرا قالیشویی بهتر است؟(قسمت اول)

بارها پیش آمده که صحنه شستن فرش در خانه، حیاط، پشت‌بام یا کنار نهر را دیده‌ایم. اگر در آن لحظه از افرادی که مشغول شستن فرش هستند بپرسید چرا این کار را خودشان انجام می‌دهند، معمولاً می‌گویند «به قالیشویی‌ها اعتماد نداریم» یا «می‌ترسیم قالیشویی به فرش آسیب بزند».

اما واقعیت دقیقاً برعکس است! بیشتر این افراد، بدون آنکه بدانند، در حال شستشویی هستند که هم کیفیت پایینی دارد و هم ممکن است به فرش آسیب بزند.

در حقیقت، موضوع چندان پیچیده نیست؛ با این حال، هنوز هم بسیاری از مردم بر اساس باورهای قدیمی و نادرست عمل می‌کنند و حاضر نیستند درباره روش‌های درست شستشوی فرش تحقیق کنند.

در ادامه، با توضیحاتی ساده و علمی، به شما نشان می‌دهیم که چرا سپردن شستشوی فرش به قالیشویی، بهترین و مطمئن‌ترین انتخاب است.

چرا نباید فرش را در خانه بشوییم؟ و به قالیشویی بسپاریم؟

اول از همه باید بگوییم: شستن فرش برخلاف تصور عموم مردم، کار ساده‌ای نیست! این کار مثل هر کار مهم دیگر، نیاز به دانش خاصی دارد. شناخت انواع فرش دستباف و ماشینی، نوع و جنس الیاف، نوع و جنس رنگ‌ها، شناخت شوینده‌ها و کاربرد هرکدام، آشنایی با روش‌های شستن فرش، از بین بردن لکه‌ها، نحوه خارج کردن آب از فرش، روش‌های خشک کردن و… این‌ها برخی از نکات مهم در شستشوی فرش هستند. علاوه بر این، نکات و ریزه‌کاری‌های زیادی در این حرفه وجود دارد که اغلب افراد از آن‌ها بی‌خبرند.

بیشتر لکه‌ها به راحتی پاک نمی‌شوند!

اگر لکه‌ای روی فرش شما افتاده باشد، ممکن است در شستشوی خانگی، با پودر لباسشویی به سراغش بروید. غافل از اینکه بسته به نوع لکه، ممکن است نه تنها آن را پاک نکنید، بلکه با استفاده از شوینده اشتباه، لکه را تثبیت کنید و به‌طور دائمی روی فرش بماند.

اما در قالیشویی‌های معتبر، در ابتدا لکه‌ها به کارشناس متخصص ارجاع داده می‌شوند. سپس، با تشخیص نوع لکه و عمق آن، شوینده مناسب انتخاب می‌شود و با روش‌های صحیح اقدام به از بین بردن آن می‌کنند.

پودر لباسشویی، شوینده مناسبی برای فرش نیست!

همانطور که گفته شد، بیشتر افرادی که خودشان فرش را می‌شویند، معمولاً به سراغ پودر لباسشویی می‌روند. اگر هم بخواهند فرش را تمیزتر کنند، ممکن است از مایع سفیدکننده یا وایتکس استفاده کنند. بعضی‌ها هم به اشتباه آب ژاول را موثر می‌دانند.

اما باید بدانید که هیچ‌کدام از این مواد برای شستن فرش مناسب نیستند. اگرچه این شوینده‌ها ممکن است به طور موقت فرش را تمیز کنند، اما در بلندمدت به بافت، رنگ و کیفیت فرش آسیب می‌زنند. استفاده از پودر لباسشویی، وایتکس و آب ژاول باعث رنگ‌پریدگی، شل شدن فرش، زبر شدن الیاف و در نهایت کوتاه شدن عمر فرش می‌شود.

به‌خاطر اینکه فرش‌ها از مواد مختلفی ساخته می‌شوند، باید برای هر نوع فرش از شوینده مخصوص آن استفاده کرد. شامپو فرش‌ها انواع مختلفی دارند و بر اساس نوع فرش، کارشناس قالیشویی از آن‌ها استفاده می‌کند. برای مثال، در قالیشویی‌های حرفه‌ای ممکن است از ماده کُلُر برای ضدعفونی یا لکه‌برداری استفاده شود، اما باید بدانید که این ماده باید به‌درستی و در زمان مناسب استفاده شود و ترکیب آن با مواد دیگر باید تحت نظر کارشناس باشد.

برای مواد اولیه جدید فرش‌ها، شستشوی سنتی مناسب نیست!

مدتی پیش، وقتی از فرش ماشینی صحبت می‌شد، می‌گفتند: «این فرش 100 درصد آکرولیک است». این جمله به‌عنوان نشانه‌ای از کیفیت بالا تلقی می‌شد، چرا که آکرولیک به دلیل طبیعی نبودن، عمر طولانی‌تری داشت و رنگ آن پایدارتر بود. اما پس از آن که اثرات مضر آکرولیک برای سلامتی شناسایی شد، این ماده از فرش‌های باکیفیت حذف شد و به‌جای آن الیاف طبیعی مانند بامبو، ویسکوز و پنبه استفاده می‌شود.

همچنین در زمینه لکه‌پذیری، استاندارد جهانی وجود دارد که الیاف فرش‌ها را از درجه 1 تا 5 رتبه‌بندی می‌کند. درجه 1 بدترین وضعیت لکه‌پذیری و درجه 5 بهترین وضعیت است. الیاف مصنوعی مثل آکرولیک در درجه 5 و الیاف طبیعی در درجه 4 قرار دارند، به این معنی که فرش‌های بافته‌شده از الیاف طبیعی حساس‌تر و لکه‌پذیرتر هستند.

بنابراین، روش‌های شستشوی سنتی که برای فرش‌های قدیمی به کار می‌رفت، دیگر برای فرش‌های جدید مناسب نیستند و ممکن است به فرش آسیب بزنند. مواد شوینده خانگی باعث آسیب به کیفیت، رنگ و تراکم فرش‌های جدید می‌شوند.

به دنبال «شاهکار شیوه شستشو» باشید!

اگر به یک کارخانه قالیشویی پیشرفته بروید و از نزدیک شاهد مراحل شستشوی فرش باشید، خواهید دید که از ابتدا تا انتهای کار، فرش‌ها در محیطی آرام شسته می‌شوند. هیچ‌گونه ضربه یا تکانه‌ای که به فرش آسیب بزند وارد نمی‌شود و کمترین قسمت از الیاف فرش جدا نمی‌شود.

امروزه در قالیشویی‌های پیشرفته، روش‌های نوینی برای شستن فرش استفاده می‌شود که در آن فرش‌ها «با اصطکاک موج‌های ریز آب»، «با حرکت‌های فرکانسی برس‌ها»، یا «با ترکیب چند روش علمی ثبت‌شده» شسته می‌شوند. شستشوی ارتعاشی، شستشوی فرکانسی و شستشوی پازیریکی برخی از این روش‌ها هستند.

شستشوی ارتعاشی چیست؟

اگر فرش شما خاک زیادی گرفته باشد و بخواهید قبل از شستشوی خانگی خاک‌ها را از آن خارج کنید، احتمالاً به شما پیشنهاد می‌دهند که فرش خشک را آویزان کرده و با چوب به آن ضربه بزنید.

بدون شک وارد شدن ضربات متعدد چوب به فرش، آسیب‌های فراوانی به آن وارد می‌کند. گاهی هم دیده شده که فرش را در وسط خیابان می‌اندازند تا خاک داخل آن بیرون بیاید. در مورد این روش، بهتر است اصلاً صحبتی نکنیم و به اصل موضوع برگردیم

باید بدانید که خاک‌گیری فرش در برخی قالیشویی‌های قدیمی با دستگاه‌ها و روش‌هایی انجام می‌شود که هیچ تفاوتی با روش‌های خانگی ندارد. بگذریم! از آنجا که تکاندن فرش خشک به روش‌های قدیمی آسیب‌زا است، محققان و مهندسان شرکت پویا پازیریک به دنبال روشی برای «تکاندن فرش در آب» بودند. ایده‌ای که در ابتدا ممکن است سخت و شاید غیرممکن به نظر برسد. اما با تلاش و انجام تحقیقات فراوان، این ایده به حقیقت پیوست و روش «شستشوی ارتعاشی» پازیریک یا همان «خاک‌گیری در آب» اختراع شد.

در این روش، فرش در دستگاهی که پر از آب و مواد شوینده است، قرار می‌گیرد. عمق این حوضچه بیشتر از ۱۵ سانتیمتر نیست، اما روی سطح آب لوله‌های فلزی به قطر ۵ اینچ وجود دارد که فرش از زیر آن‌ها عبور می‌کند. این لوله‌ها روی یک شاسی معلق سوار هستند که توسط موتورهای خاص به لرزش در می‌آید. لرزش شدید لوله‌ها باعث می‌شود تا تمام ذرات آب درون فرش به تکاپو بیفتند و آلودگی‌ها را از الیاف فرش جدا کرده و در آب معلق کنند.

این فقط آغاز شستشوی فرش در قالیشویی‌های پازیریکی است! این مرحله مقدمه‌ای است برای شستشوی فرکانسی.

شستشوی فرکانسی چگونه است؟

دستگاه‌های قالیشویی در دنیا هر کدام روش خاص خود را برای شستشوی فرش دارند. هر کدام از این شیوه‌ها در کنار مزایای خود، معایبی هم دارند. بیشتر روش‌های شستشو به‌طور کلی بر اساس دو حرکت «چرخشی» یا «رفت و برگشتی» (مثل مسواک) طراحی شده‌اند.

در این روش‌ها، برس در تماس با فرش حرکت می‌کند و طبیعی است که برس در هنگام چرخش یا حرکت رفت‌وبرگشتی، الیاف فرش را به سمت‌های مختلف می‌کشاند. به همین دلیل، در هر بار شستشو، فرش مقداری از الیاف خود را از دست می‌دهد.

محققان شرکت پازیریک پس از مشاهده این آسیب‌ها، به فکر روشی بدون آسیب برای شستشوی فرش افتادند و پس از تحقیقات و آزمایش‌های علمی، به شیوه‌ای نوین و منحصر به فرد دست پیدا کردند که توانستند گواهی ثبت اختراع هم برای آن دریافت کنند.

در این روش، وقتی فرش وارد دستگاه می‌شود، ابتدا ارتفاع مویه‌های فرش (ضخامت فرش) توسط حسگرهای دقیق اندازه‌گیری می‌شود. این اطلاعات به دستگاه شستشو منتقل شده و برس‌ها به‌طور خودکار تنظیم می‌شوند تا با فرش درگیر شوند و میزان فشار استاندارد روی فرش حفظ شود.

اما نکته اصلی اینجاست که این روش هیچ‌گونه آسیبی به فرش وارد نمی‌کند. در روش شستشوی فرکانسی، برس‌های گرد حول محور خود حرکت می‌کنند و یک حرکت فرکانسی شبیه به مسواک‌های برقی ایجاد می‌کنند. این حرکت با سرعت 20 بار در ثانیه، الیاف فرش را نمی‌کشد بلکه فقط آن‌ها را در جای خود می‌لرزاند و با کمک آب و شامپو، آلودگی‌ها را از بین می‌برد.

برای روشن‌تر شدن موضوع، یک آزمایش فرضی در نظر بگیرید: دو دستگاه شستشوی فرش را مقایسه کنید. یکی دستگاه قدیمی با روش مسواکی یا چرخشی و دیگری دستگاه پازیریک با شستشوی فرکانسی. در حین کار دستگاه، اگر دست خود را زیر برس چرخشی ببرید، احساس خواهید کرد که برس به شدت به فرش فشار می‌آورد.

حالا دست خود را زیر برس فرکانسی ببرید و خواهید دید که برس با حرکتی نرم و سریع، به راحتی حرکت می‌کند و هیچ احساس ناخوشایندی نخواهید داشت. همین احساس برای فرش هم اتفاق می‌افتد. به‌طور ساده، برس چرخشی فرش را خراش می‌دهد اما برس فرکانسی آن را به‌طور ملایم و با دقت شستشو می‌دهد.

این شستشو در دستگاه پازیریک به‌طور همزمان توسط 24 برس افقی گرد با قطر 40 سانتیمتر انجام می‌شود. هر سانتی‌متر مربع از فرش تحت شستشوی فرکانسی 500 بار توسط این برس‌ها تمیز می‌شود. این فناوری به‌قدری کارآمد است که قالیشویی‌های بزرگ کشور از این دستگاه‌ها استفاده می‌کنند. همچنین، 12 کشور در چهار قاره آسیا، اروپا، استرالیا و آمریکا از این تکنولوژی بهره می‌برند. کشورهای پیشرفته‌ای که از نظر علمی و فن‌آوری در دنیا مطرح هستند، ترجیح داده‌اند دستگاه‌های شستشوی پازیریک را از ایران خریداری کنند.

این نشان‌دهنده کیفیت بالای محصولات پازیریک است. به‌طور مثال، شرکت الکفیل عراق که وابسته به آستان حضرت اباالفضل(علیه‌السلام) است، پس از آزمایش دستگاه‌های مختلف دنیا، دستگاه‌های پازیریک را انتخاب کرد. همینطور قالیشویی‌های آستان قدس رضوی در مشهد و آستان حضرت عباس(علیه‌السلام) در کربلا نیز از این فناوری استفاده می‌کنند.