بزرگترین کلکسیون تاریخی فرش دستباف

بزرگترین موزه و کلکسیون تاریخی فرش دستباف جمهوری آذربایجان به زبان ترکی آذربایجان (Azərbaycan Xalça Muzeyi) موزه‌ای است که، نمونه‌های منحصر به فرد هنر قالی بافی، فرش و هنر های کاربردی مردمی مردم آذربایجان را به همراه زیباترین و متمایز ترین آثار هنرمندان مدرن در یک جا به نمایش می گذارند.

هنر فرش بافی نسل های متمادی در بین آذربایجانی ها حفظ شده و امروزه جزء هویت هنری ملی و فراملی تلقی می‌شود.

از زمان های قدیم و حتی قرون وسطی، فرش و قالی های آذربایجان در کل جهان شناخته شده و قدیمی ترین هنر دستباف آذربایجان محسوب می‌شد.

آثار باستانی و دستباف زیادی هم برای اثبات این امر وجود دارد. متاسفانه در دهه اخیر فر‌ش بافی توسط یونسکو به عنوان میراث هنری مردم آذری به ثبت رسیده است.

برای اینکه قدیمی ترین طرح فرش های دستباف آذربایجانی را ببینید باید چند روزی را به سفر اختصاص دهید و به آذربایجان سفر داشته باشید.

موزه فرش آذربایجان در تاریخ ۱۳ مارس سال ۱۹۶۷ تأسیس شده ‌است. در دوران تأسیس، تنها موزه اختصاص یافته به هنر قالی بافی در جهان بود. هدف اصلی از تأسیس موزه این بود که، قالی آذربایجانی به عنوان جزوی از میراث فرهنگی ملی مورد حفاظت قرار گرفته و با پژوهش و تحقیقات جامع و مشمول به مخاطبان بیشتری تقدیم گردد.

موزه فرش کشور جمهوری آذربایجان از نظر ارزش و اهمیت فرش های موجود در خزانه خود، بزرگترین و مهمترین کلکسیون فرش در جهان می‌باشد که، اولین موزه اختصاصی و متنفذ در عرصه هنر قالی بافی و فرش است.

بنا به یافته های باستان شناسان، هنر قالی بافی در قلمروی آذربایجان در دوران عصر برنز (هزاره دوم قبل از میلاد) موجود بوده است.

در بین قرن های ۱۳ تا ۱۴ کالا های قالی و محصولات فراوانی مربوط به این هنر از آذربایجان به کشورهای اروپایی صادر می شده است. مصوران اروپایی این قالی ها را که با تزیینات لطیف و نقوش ظریف و نفیس خود توجه‌ها را به خود جذب می‌کردند، در آثار خود نقاشی کرده‌اند.

به عنوان مثال: در اثر «مریم با نوزاد خود» «هانس مملینگ»، نقاش هلندی قالی «زیوه» «قوبا» زیر پای مریم تصویرگری گردیده است. افزون بر این، در اثر «روحانی و میرم» «آن وان اِک»، مصور هلندی، فرش «زیوه»، در اثر «محراب» اش بساط «شیروان» و همچنین در اثر «Madonna Vander Pole» وی قالی قوبای آذربایجان به صورت پیکره نقاشی گردیده‌اند.

در طول تاریخ، مردم آذربایجان نمونه های ارزنده قالی همچون «پالاس»، «جاجیم»، «گلیم»، «شدّه»، «زیلو»، «وِرنی» و «سوماخ» دوخته‌اند که، اکنون برخی ها از آن ها در نمایشگاه موزه فرش جمهوری آذربایجان نمایش داده می‌شوند.

فرش و قالی های متعلق به مدارس قالی بافی آذربایجانی نظیر «باکو»، «قوبا»، «شیروان»، «گنجه»، «قازاخ»، «قره باغ» و «تبریز» در این موزه در معرض نمایش گذاشته شده‌اند.

علاوه بر فرش ها، زیورآلات فلزی گران بها، اسلحه‌های سرد، اشیاء سینی، کاغذی، شیشه ای، درختی و سنگی از جمله اشیاء نمایشی می‌باشند که، در نمایشگاه موزه وجود دارند.

یک سرگرمی جالب برای بازدیدکنندگان موزه فرش که می‌توانند با پوشیدن لباس ملی آذربایجانی در مقابل اشیاء نمایشی مورد علاقه خود عکس سلفی بگیرند.

موزه فرش در شهر شوشای جمهوری آذربایجان نیز شعبه‌ای داشت که، پس از تسخیر قره باغ کوهستانی از سوی ارمنستان، تعطیل شد و در موزه فرش در باکو به فعالیت خود ادامه داد.

۱. طبقه اول موزه

طبقه اول با بازدید از زیرانداز ها شروع می‌شود و با نمایش جاجیم ها و گلیم های خوش‌نقش ادامه پیدا می‌کند تا به فایل های ویدئویی درباره نحوه بافت آن ها و دستگاه های نساجی برسید.

این طبقه بخش‌های مختلفی دارد که همه در کنار هم سعی در جا انداختن و القای فرهنگ فرش بافی از دوران بسیار قدیم را دارند. بخشی از طبقه اول یافته‌های باستان شناسان، بخشی از آن چادر عشایری بومیان و بخش دیگرش به نمونه‌هایی از محصولات فرشی و بافتنی اختصاص یافته است. در نهایت عکس ها و ویدئو هایی در بخشی از سالن به نمایش درآمده‌اند که اهمیت فرش را در سنت‌ های قدیم مردم آذربایجان نشان می‌دهند.

۲. طبقه دوم موزه

هیجانی ترین بخش بازدید در طبقه دوم اتفاق می افتد جایی که نفیس ترین فرش های موزه به نمایش درآمده‌اند، فرش هایی که از زیباترین‌ طرح های شهر ها و حتی کشورهای همسایه جمع آوری شده‌اند و هر کدام معنا و مفهوم خاصی در فرهنگ سال های خود داشته اند.

در بین این مجموعه فرش های نفیسی از ایران و تبریز هم به چشم می‌خورد که یکی از آن‌ها متعلق به قرن ۱۷ می‌باشد و طرح های شکار و یا تصاویر شعرا را در تار و پودشان جا داده اند. در این طبقه مجموعه‌ای از لباس های سنتی، ظروف سرامیکی، زیورآلات و اتاق های نمادینی وجود دارد که این اتاق ها با قالی ها و نقاشی های دیواری تزیین شده‌اند.

۳. طبقه سوم موزه

با اینکه در طبقه اول و دوم شاهکارهای زیادی را شاهد بوده‌اید، عطش تماشای آثار بیش‌تری را خواهید داشت که در نهایت در طبقه سوم این عطش برطرف می‌شود. وقتی بعد از تماشای ویدئو ها جزئیات مربوط به گذشته و حال این هنر را یادگرفته اید با آثار معاصر غافلگیر می‌شوید، شاید حتی فکرش را هم نمی‌کردید با تهیه بلیط هواپیما باکو به چنین اطلاعات و تجربه‌ای از هنر فرش بافی برسید، هنری که بخشی از هویت فرهنگی ما ایرانیان را هم در برگرفته است.

در کنار مجموعه‌های دیگر طبقه سوم، فرش‌هایی را خواهید دید که از روی نقاشی‌های هنرمند معروف آذربایجان “Tahir Salahov” بافته شده‌اند.

سرگرمی برای کودکان و بزرگسالان

هیجان انگیز ترین بخش موزه فرش آدربایجان، برای سرگرم کردن کودکان تان، مربوط به فعالیت هایی است که آن‌ها را با ذوق و هنر درونی شان آشنا می‌کند. در این بخش کودکان با توجه به سن شان به رنگ‌آمیزی نقشه های فرش، مسابقه ارائه اطلاعات، مسابقه پازل گروه ها، طراحی نقشه فرش خودشان و در نهایت بافت فرش مشغول می‌شوند که این تجربه می‌تواند بهترین خاطره آن‌ها از سفر به باکو باشد.

همچنین برای بعضی از آن ها مسیر جدیدی از زندگی و هنر را شکوفا کند. بنابراین یکی از بهترین تفریح تعطیلاتتان می‌تواند رزرو بلیط هواپیما باکو به همراه خانواده باشد تا با کودکان خود به بازدید از این موزه بروید.