پازیریک شاهکار تکنولوژی ایرانیان در دنیای باستان

پازیریک متعلق به کدام دوره ایرانیان در دنیای باستان است؟ قدیمی ترین دست بافته جهان در کدام تمدن تولید شده است؟ چرا این فرش شاهکار تکنولوژی زمان خودش است؟

در مطلب قبلی به این اشاره شد که:

گفته می‌شود قالی پازیریک در زمان کشف، بر روی تابوت بزرگ یکی از حکام (دولت مرد هخامنشی) که جسد او مومیایی شده بود قرار داشته است.

سرگی رودنکو، پس از بررسی ساختار قالی پازیریک، دریافت که این قالی باستانی، شباهت بسیار زیادی با نقش برجسته‌های تخت جمشید دارد. بسیاری از پژوهشگران باستانی و متخصصان حوزه فرش، قالی پازیریک را دست­بافته ای از دوران پارت ها یا مادها می‌دانند.

قالی پازیریک یک قالی از جنس پشم با رنگ­های زنده‌است. زیبایی و خاص بودن قالی پازیریک نشان‌دهنده شکوه و تجربه ایرانیان در صنعت قالی‌بافی می‌باشد که برای شناخت هر چه بهتر این قالی باید با مشخصات آن آشنا شوید.

اندازه دقیق این قالی چهارگوش ۱.۹۸ در ۱.۹۸ متر است و تعداد کل گره‌های به کار رفته جهت بافت این قالی ۳۶۰۰ عدد می‌باشد.

نقش‌هایی که در آن دیده می‌شود شامل تصویر سوارکاران، آهوهای در حال چرا کردن و جانوران افسانه‌ای با سر عقاب و بدن شیر است و حاشیه‌ای گل دار دارد. حیوانات و گل‌های بسیار رنگارنگی که در بافت این قالی به کار رفته و وجود رنگ‌های شاد و سرزنده، نشان‌دهنده اشتراک آن با دیگر قالی‌های ایرانی می‌باشد.

پازیریک شاهکار تکنولوژی ایرانیان در دنیای باستان

گفته می‌شود در زمان کشف، قالی پازیریک بر روی تابوت بزرگ یک پادشاه (دولت مرد هخامنشی) که جسدش مومیایی شده بود قرار داشته است.

سرگی رودنکو، پس از بررسی ساختار قالی پازیریک، دریافت که این قالی باستانی، شباهت بسیار زیادی با نقش برجسته‌های تخت جمشید دارد. بسیاری از پژوهشگران باستانی و متخصصان حوزه فرش، قالی پازیریک را دست­بافته‌ای از دوران پارت‌ها یا مادها می‌دانند. اما همچنان روایت‌های مختلفی از تاریخچه این قالی ارائه می‌شود.

بر طبق مطالعات انجام‌شده توسط محققان ایرانی و خارجی، این نتیجه به دست آمده است که نوع گره‌های فرش پازیریک و همچنین یک ردیف ستاره چهار پر بافته‌ شده در قسمت میانی این قالی، بر روی اشیاء کشف ‌شده در استان لرستان نیز دیده ‌شده است.

حتی برخی محققان اعتقاد بر این مسئله ‌دارند که قالی پازیریک مربوط به شهر قدیمی نینوا می‌باشد زیرا سبک این قالی بسیار مشابه سبک قالی‌بافی در نینوا است.

اما با این حال هنوز هم بیشترین اعتقاد بر این است که قالی مذکور مربوط به سکاها که مردمانی ایرانی تبار بودند و در زمان پیش از هخامنشیان می‌زیستند، می‌باشد.

شکل گره‌ها و همچنین طرح های به کار رفته در آن از جمله شکل ظاهری حیوانات و گره زدن دم آن ها نشان از ایرانی ­بودن قالی پازیریک دارد که برگرفته از رسوم ایرانیان در دنیای باستان می‌باشد.

رودنکو در کتاب قبر های یخ زده شهر سیبری می‌نویسد: صف های منظم مردان و چارپایان نشان از رسم های تزیینی دوران هخامنشی و آشوری دارد. شیوه گره ­زدن دم اسب و کاکل آن‌ها نیز به‌رسم ایرانیان است.

“قالی پازیریک قدیمی ترین فرش جهان”

همچنین وجود گوزن های زرد رنگ و شاخ پهن بافته‌شده در قالی پازیریک، از ایرانی­ بودن این قالی حکایت دارد.

باستان‌شناس در جای دیگری از کتاب خود آورده است که اسب های جنگی که به‌جای زین، قالی بر پشت آن‌ها نهاده شده، از مشخصات عصر آشوری است.

پروفسور رومن گیرشمن، ایران‌شناس مشهور فرانسوی در باب قالی پازیریک گفته است: با توجه به گل های چهار پر بافته‌شده در این قالی و همچنین گوزن‌های زرد موجود، قالی پازیریک مربوط به تمدن ایران باستان و دوران هخامنشی بوده و نظریه‌های دیگر را رد می‌کند.

قالی پازیریک به‌عنوان یکی از مهم ترین آثار فرهنگی و هنری ایران، دارای الیاف و پشم مرغوبی است که کماکان با گذشت هزاران سال هنوز هم سالم می‌باشد.

کیفیت فرش ایرانی از دیرباز زبان زد همه مردم دنیا بوده و هنر به‌ کار رفته در آن نشان از ذوق قالی بافان آن دوره دارد. این هنر سینه به سینه و نسل به نسل به قالی بافان حال حاضر منتقل شده و هم اکنون نیز فرش هایی بی نظیر در سراسر ایران بافته می‌شوند که می‌توانند پازیریک های نسل آینده باشند.

در پایان

از زمان کشف پازیریک تا به امروز هزاران تخته فرش از روی آن شبیه ­سازی شده ­اند مانند تخت فرشی که در عکس زیر مشاهده می ­نمایید:

هر کشور و تمدنی دارای آثار هنری متعددی می‌باشد که در این بین هنر قالی بافی از هنرهای بی‌نظیر ایرانیان به شمار می‌رود. قالی پازیریک یکی از انواع بی‌نظیر فرش دستباف می‌باشد که قدمتی بسیار دیرینه دارد و به‌طورکلی می‌توان گفت افتخار ایرانیان است.